NOT : BU MAKALE BARANBAYUK.COM ZİYARETÇİLERİ İÇİN GENEL BİLGİ MAHİYETİNDE HAZIRLANMIŞTIR.
SHOTCRETE
SHOTCRETE - PUSKURTME BETON TEKNİGİ
‘Püskürtme beton,
Onarım veya yapım amacı ile önceden
hazırlanmış olan betonun hava
basıncı yardımı ile yüksek hızla
uygulama yüzeyi veya uygulama
alanına
püskürtülerek elde edilen betondur.
‘Püskürtme betonun işlevi,
Betonun kaya yüzeylerine
püskürtülmesiyle çatlak ve yarıklar
doldurulur,kısmen desteklenen
parçalar birbirine bağlanır ve
yüzeyin
bozulması önlenir. Kaya yüklerinin,
stabil kayalara transferi sağlanır.
Eğer
yapışma zayıfsa, eğilmeye çalışan
bir membran olarak rol oynar.
Yapışma, betonun özeliklerine ve
kaya yüzeyine bağlıdır.Pürüzlü,iyi
yıkanmış kaya yüzeylere yapışma,
çatlaklı ,çamurlu ve su gelen
yüzeylere göre daha iyidir.
Kaya yüzeylerinin temizlenmesi,
püskürtme başlığından su
ve basınçlı havanın püskürtülmesi
ile yapılır. Sızıntı sular ,hasara
yol
açabilir.Püskürtme beton yapılmadan
önce,bu noktalardan delikler
açılarak
boru sokulmalı ve drenaja
bağlamalıdır. Kayaçların
özeliklerine göre,sızıntı
sular, betona etki ederek mekanik
özeliklerini zayıflatabilirler.
Hızlı
mukavemet artışı sağlayabilmek amacı
ile, priz hızlandırıcı katkı
kullanılabilir.Nihai dayanımdaki
düşüş, bazen öngörülenden daha fazla
olabilir.
'Püskürtme Beton Sistemleri,
Kuru karışım ve ıslak karışım olmak üzere 2 şekilde uygulanır. Uygulama yapılan yerin özeliklerine,
uygulama hızına bağlı olarak bu 2 sistemden birisi tercih edilir.
Kuru Sistem
Bu sistemde çimento,kum ve agrega
homojen olarak karıştırılır.Bu
karışım
dağıtım elemanına gönderilir ve
basınçlı hava ile büyük bir hızla
uygulama
yüzeyine püskürtülür.Karışıma ilave
edilen su miktarı, operatör
tarafından
betonun püskürtülmesi sırasında el
ile ayarlanır. Agreganın ve kumun
nem
oranı, % 3- % 6 arasında
olmalıdır.Eğer bu değerlerden az
ise, uygulama
yerinde toz problemi olur.Fazla
olursa tıkanma sorunu yaşanır.
Püskürtme
ucuna (nozul) malzeme taşıyan hortum
çapı,en büyük agrega çapının en az
3
katı olmalıdır. Kuru karışım ,
nozuldan geçerken tamamen ıslanmalı
ve su
basıncı bunu sağlayacak mertebede
ayarlanmalıdır.( 6 kg/cm2 min .)
Su/çimento oranı , 0.40-0.45
arasında bulunmalıdır.Az su toz
oluşumuna çok
su ise betonun yüzeyden akmasına yol
açar. Son yıllarda,su girişinin
nozul
ucundan geriye (1-3 metre) alınması
halinde,kuru karışımın daha homojen
ıslandığı, toz oluşumunun ve geri
dökülmenin azaldığı gözlenmiştir.
Islak Püskürtme
Başlıca 2 tip dağıtım elemanı
kullanılır. -Yeğin akım iletim
sistemi. İletim
hava basıncı ile sağlanır. -Yoğun
akım iletim sistemi. İletim
pistonlu
pompa ile sağlanır. Günümüzde
pistonlu iletim sistemi daha çok
tercih
edilmektedir. Pompalanarak püskürtme
başlığına gelen beton /harç ,burada
basınçlı hava ve katkı ilave
edilerek yüzeye püskürtülür.
Kaliteli,yüksek
dayanımlı bir beton elde etmek için,
su/çimento oranını düşürmek
gerekir.Bu amaçla su azaltıcı katkı
kullanılması tavsiye edilir. Birçok
uygulamalarda , priz hızlandırıcı
katkı püskürtme başlığında ilave
edilir.Katkı dozajının püskürtme
betonun kalitesi üzerinde büyük
etkisi
vardır. Uygulama yüzeyindeki beton
yoğunluğunun ,püskürtme hızına
değil, iyi bir agrega dağılımına
,beton karışımına ve püskürtme
yöntemine
bağlı olduğu unutulmamalıdır.
PÜSKÜRTME BETON TEKNİĞİ
YÜZEYİN HAZIRLANMASI
Sadece temiz yüzey üzerine püskürtme
beton uygulanabilir.Çok tabakalı
püskürtme beton uygulanacak ise ,
tabakalar arasında iyi bir aderans
sağlanmalıdır.Bu amaçla yüzey
üzerinde biriken toz tabakası
temizlenmelidir.Böylelikle çok
tabakalı püskürtme beton,tek tabaka
gibi
tasarlanabilir. Yüzey temizlemek
için en çok kullanılan yöntem,
basınçlı su
+hava püskürtülmesidir. Gerekir ise
, basınçlı hava +kum ile de
temizlik
yapılır. Dikkat edilmesi gereken
husus, sadece yıkanmış nemli
yüzeylere
püskürtme beton uygulanması
gerektiğidir. Aksi durumda, mevcut
kuru
yüzey ,taze betondaki suyu emecek ,
yapışma ve beton kalitesi
azalacaktır.
Yüzeyden sürekli su geliyor ise ,
drenaj yapılmalıdır. Eğer beton, kum
gibi
yumuşak bir yüzeye püskürtülecekse,
önce ince bir tabaka püskürtme harç
uygulanması , daha sonra da kalın
tabakanın püskürtülmesi gerekir.
Böylelikle beton ve yumuşak zemin
birbirine karışmaz.
YAPIŞMA
Tünel dizaynı,zemin ve kaplamanın
birbirlerine olan etkisi göz önünde
bulundurularak yapılır.Bu nedenle,
kaplama mümkün olduğunca zemine
yakın olmalıdır.Doğal gerilmeleri
korumak amacıyla, zemin mümkün
olduğunca bozulmadan korunmalıdır.
Püskürtme beton kaplamanın kuru ,
temiz bir zemine yapışma gücü ,
zaman içinde artar.Zemin ıslak,
yumuşak ve
pürüzsüz ise yapışma genelde
zayıftır. İyi uygulanmış bir
püskürtme beton
kaplama su geçirmez. Ancak zeminden
gelen suya karşı uygulama
yapıldığında, çimento partikülleri
uzaklaşır dayanım düşer ve yapışma
azalır.
Sert, kuru granit benzeri kayaçlarda
yapışma, 1,4 Mpa’ya ulaşırken,
yumuşak
ıslak zeminde sıfıra inebilir.
Yumuşak veya ıslak zeminlerde
püskürtme beton
, invert ile takviye edilmeli,
böylece yüklerin inverte transferi
sağlanmalıdır.
Rötre çatlakları yapışmayı
azaltır.Püskürtme betona ilave
edilen çelik teller
rötre çatlaklarına mani olurlar. Bu
şekilde hasır donatılı püskürtme
betona
kıyasla daha mükemmel yapışma
sağlanır.
KÜR
Püskürtme betona, klasik betonda
olduğu gibi, dayanım ve
dayanıklılığını
arttırması için ,kür uygulanması
gerekir.En iyi metod, püskürtme
betonu
ıslak tutmaktır.Çok tabakalı
yapılmayacak ise ,püskürtme
malzemeler ile
(parafin vb. ) ile kür yapılabilir.
Eğer ortamda rutubet % 85’in
üzerinde
ise , ilave kür uygulanmayabilir.
BaranBayuk
İnşaat Mühendisi